De opening van de nieuwe Gotthard-tunnel biedt kansen voor de Rotterdamse haven om het afzetgebied te vergroten naar Noord-Italië. Maar havens in Zuid-Europa profiteren waarschijnlijk ook.
Op 1 juni wordt de nieuwe Gotthard-basistunnel officieel geopend, zestien jaar nadat de eerste boormachine werd gestart. Met iets meer dan 57 kilometer in lengte is de ondergrondse verbinding tussen de Zwitserse plaatsen Erstfeld en Bodio de langste spoorwegtunnel ter wereld.
Voor de bouw is 13 miljoen kubieke meter steen verwijderd. En wonder boven wonder voor zo’n infrastructureel megaproject: de kosten zijn binnen de begrote 9 miljard euro gebleven.
Afbeelding: Markus Schweiß (CC BY-SA 3.0)
De spoortunnel moet een groot deel van het goederenvervoer door de Alpen voor zijn rekening nemen, en zo Noord- en Zuid-Europa beter met elkaar verbinden. De reistijd is met een uur verkort en de transportcapaciteit bedraagt ongeveer het dubbele van het oude traject.
De huidige Gotthardspoorlijn loopt grotendeels over de bergen heen, met onderweg een 15 kilometer lange tunnel die op ruim 1.100 meter boven zeeniveau ligt. De nieuwe tunnel ligt op een hoogte van 550 meter. De hellingen zijn minder steil, waardoor een tweede locomotief niet meer nodig is en de treinen een zwaardere lading kunnen vervoeren.
Kansen voor Rotterdam
De efficiëntere verbinding door de Alpen komt Havenbedrijf Rotterdam goed uit. Het bedrijf wil minder afhankelijk worden van het Ruhrgebied en voorziet daarbij een belangrijke rol voor goederenvervoer via het spoor.
"Veel van de Rotterdamse containerlading heeft de bestemming Noordrijn-Westfalen en omgeving, terwijl juist Zuid-Duitsland de regio is met hoge groeicijfers", schrijft Havenbedrijf Rotterdam in het jaarverslag over 2015. "Het economische zwaartepunt van Europa verschuift richting Polen, Slowakije en Tsjechië. Dit alles vraagt om een nog stevigere focus op achterlandverbindingen van Rotterdam, waarbij het spoor een zeer belangrijke troef is."
Zuid-Duitsland is een speerpunt, maar ook Noord-Italië staat hoog op het lijstje van de Rotterdamse haven, schrijft het Financieele Dagblad. De nieuwe Gotthard-tunnel betekent dat de verbinding met de haven van Genua aanmerkelijk beter wordt, en daarmee ook de verbinding met de industriegebieden rond Milaan en Turijn.
Nu al is Italië een belangrijk land voor Havenbedrijf Rotterdam. Na Duitsland is het Zuid-Europese land de tweede bestemming voor containervervoer per trein, volgens cijfers van het Havenbedrijf Rotterdam. Dat zal door de snellere Alpenroute per spoor alleen maar toenemen.
Concurrentie Italiaanse havens
Op het eerste gezicht lijkt dat vreemd: waarom kiezen bedrijven die hun goederen naar Italië verschepen niet voor een Italiaanse haven? Dat komt omdat de Rotterdamse haven efficiënt is ingericht: de grootste zeeschepen ter wereld kunnen er laden en lossen, de voorzieningen zijn uitstekend en de verbindingen met het achterland land zijn prima. Dat is bij Zuid-Europese havens een stuk minder goed geregeld.
Maar Rotterdam kan niet achterover leunen. Vlak bij Genua bouwt het Deense APM Terminals, een onderdeel van transportreus Maersk, een nieuwe terminal waar de grootste containerschepen wel aan kunnen meren. Dat moet vanaf 2018 niet alleen het noorden van Italië meer goederenvervoer opleveren, maar ook de markt in Zuid-Duitsland beter bedienen.
Zo kunnen Italiaanse havens straks door de nieuwe Gotthard-tunnel ineens gaan concurreren met Rotterdam en vooral Hamburg, dat nu nog het meeste vervoer naar Zuid-Duitsland doorsluist. Daarbij speelt ook mee dat Duitsland de beloofde investeringen in het spoortraject naar Beieren en Baden-Württemberg nog niet heeft gedaan. Wil Rotterdam echt kunnen profiteren van de snellere spoorroute door de Alpen, dan zal Zuid-Duitsland per spoor eerst beter ontsloten moeten worden.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl